Chứng Mót Tiểu Thường Xuyên

Chứng mót tiểu thường xuyên (MTTX) là một tình trạng bệnh lý rất thường gặp. Người ta ước lượng có ít nhất 17 triệu người trên đất Mỹ mắc chứng này.  Chứng MTTX mới chỉ được chú ý trong mấy năm gần đây nên sự hiểu biết còn rất giới hạn.

Sau đây chúng tôi xin trình bày một số vấn đề căn bản về chứng MTTX.

MTTX là gì?  Hiện nay người ta coi MTTX như là một hội chứng gồm các triệu chứng sau đây:

1. Cảm giác mót tiểu cấp bách (urge) khiến bệnh nhân phải2. Ði tiểu thường xuyên (frequent urination) nếu không có thể bị són ra quần (urge incontinence).

Tại sao bị MTTX?

MTTX sinh ra do sự kích thích và co thắt bất thường của bàng quang:Cơ chế đi tiểu gồm hai giai đoạn:

1. Trong giai đoạn tồn trữ (storage/filling) nước tiểu chảy thẳng xuống bàng quang. Dung tích bàng quang khoảng 300-600cc. Khi lượng nước tiểu trong bàng quang lên đến 150cc người ta có thể bắt đầu có cảm giác mắc tiểu.  Cảm giác này tăng dần theo lượng nước tiểu trong bàng quang. Người bình thường có thể nín tiểu trong nhiều giờ nhờ sự ức chế phát sinh từ vỏ não.

2. Trong thời kỳ thoát tiểu (emptying/voiding):  khi muốn đi tiểu, sự ức chế bị huỷ bỏ, cơ bàng quang co thắt lại, cổ bàng quang mở ra để nước tiểu thoát ra ngoài.

Trong chứng MTTX, do nguyên nhân không rõ, bàng quang bị kích thích và co thắt bất thường trong thời kỳ tồn trữ khiến bệnh nhân không nín được phải đi tiểu thường xuyên mặc dù lượng nước tiểu trong bàng quang vẫn còn ít.

Nguyên nhân nào sinh ra chứng MTTX?

Như đã trình bày bản chất của chứng MTTX là sự rối loạn về chức năng (function) của bàng quang. Trong phần lớn các trường hợp người ta không tìm ra nguyên nhân của sự rối loạn này.  Người ta chỉ thấy chứng MTTX trong một số trường hợp  như tuổi già (normal aging), các bệnh làm nghẹt cổ bàng quang (bladder outlet) obstruction) như bệnh của tiền liệt tuyến, hay một số bệnh thần kinh như tai biêán mạch máu não (stroke), Parkinson, tổn thương tuỷ sống…

Làm sao biết bị chứng MTTX?

Người bị chứng MTTX thường xuyên có cảm giác mắc tiểu cấp bách bắt buộc phải đi tiểu nếu không sẽ bị són ra quần. Họ phải đi tiểu ít nhất 8 lần trong một ngày, thường thì mỗi 1,2 giờ; hoặc 15-20 phút trong trường hợp nặng. Tuy phải đi tiểu thường xuyên những lượng nước tiểu tổng cộng trong ngày vẫn không tăng khác với chứng tiểu nhiều (polyuria) trong đó lượng nước tiểu trong ngày tăng lên rất nhiều thường quá 3,4 lít. Chứng tiểu nhiều (polyuria) thường thấy trong các bệnh tiểu đường, tiểu nhạt (diabetes insipidus) hay suy thận…

Phải làm gì khi mắc chứng MTTX?

Người mắc chứng MTTX nên đi khám bác sĩ vì các lý do sau:1. Chứng MTTX có thể là biểu hiện của một số bệnh trực tiếp gây tổn hại cho bàng quang như nhiễm trùng, viêm, sạn, ung thư.  Ðể tìm ra các bệnh này, bệnh nhân sẽ phải thử máu, thử nước tiểu, chụp hình và nếu cần thiết sẽ được giới thiệu đi bác sĩ chuyên môn.

2. Các phương pháp trị liệu hiện nay có thể giảm thiểu mức độ đi tiểu tránh được những khó chịu và mang lại sinh hoạt bình thường cho cuộc sống.

Hiện nay người ta vẫn chưa rõ tiến triển và dự hậu của chứng MTTX nếu không được chữa trị.  Kết quả của vài cuộc nghiên cứu cho biết hội chứng này sẽ trở thành mãn tính trong những trường hợp đó.

Làm sao chữa trị chứng MTTX?

1. Một cách tổng quát những người mắc chứng MTTX cần phải thay đổi cách ăn uống như tránh cà phê, trà, thuốc lá và đừng nên uống nước nhiều nhất là vào buổi tối.

2. Phương pháp dùng thuốc:  Hiện tại có hai thuốc chính:

• Tolterodine tartrate (Detrol, Detrol LA)• Oxybutinin (Ditropan, Ditropan XL)

Các loại thuốc này thường gây ra các phản ứng phụ như:  khô miệng, mờ mắt, hồi hộp, lờ đờ, táo bón. Những người mắc chứng cao nhãn áp (narrow angle glaucoma), không được uống thuốc này.

3. Phương pháp tập luyện:

Tập luyện cơ chậu (pelvic muscles) bằng phương pháp Kegel với sự hỗ trợ của phương pháp kích thích bằng điện (electric stimulation) hay kỹ thuật biofeedback trong đó nhờ các tín hiệu bệnh nhân có thể điều khiển các nhóm bắp thịt một cách chính xác hơn.

Tập luyện bàng quang bằng phương pháp đi tiểu theo giờ giấc quy định để rồi cố gắng tăng dần khoảng cách đi tiểu.

Ðể theo dõi kết quả trị liệu bệnh nhân hàng ngày phải ghi lại các chi tiết quan trọng như giờ giấc, đồ uống, lượng nước uống, thời gian đi tiểu, lượng nước tiểu.  Nhìn vào bản báo cáo này BS có thể điều chính công cuộc trị liệu.

4. Phương pháp kết hợp:  phương pháp kết hợp có kết quả tốt nhất. Theo kết quả của một công trình nghiên cứu, chứng MTTX giảm được 72.7% nếu chữa bằng thuốc, 57.5% nếu dùng phương pháp tập luyện.  Kết quả lên tới 84-88% nếu kết hợp cả hai phương pháp trên.

5. Phương pháp giải phẫu:  Phương pháp này ít được áp dụng không những vì lý do kỹ thuật khó khăn mà còn có nhiều biến chứng nữa.

Hiện nay biết bao người đau khổ vì chứng MTTX.  Sự mệt mỏi vì những đêm mất ngủ không đau khổ bằng những xáo trộn tâm lý do chứng này sinh ra.  Một số người đã trốn tránh các sinh hoạt xã hội, cắt đứt mọi liên lạc với bên ngoài để tự giam mình vào một thế giới cô độc, lẻ loi.  Với các phương pháp trị liệu hiện nay nỗi đau khổ đó có thể tránh được nếu người bệnh có thể bỏ gạt những e thẹn, ngại ngần để nói chuyện với bác sĩ gia đình của mình.